Kalaallit Nunaanni naartunermi aappassuaq, naartunermi sukkorneq aamma naartunermi kingunerisassat: nuna tamakkerlugu misissuineq
Ph.d.-nngorniaq: Bodil Hoffmeyer
Institutionit: Inuunerissaavik Steno; Peqqissaanermik Pinngortitamillu Ilisimatusarfik; Københavns Universitet, Institut for Klinisk Medicin
Aningaasaliissutit: DKK 1.349.665
Tunuliaqut: Anaanaq-meeqqallu nunatsinni issittumilu peqqissusaa assigiinngitsorpassuarnik unammillernartoqartarpoq soorlu meeqqap siusinaarluni inunngornera, toqungalluni inunngor-tarnera meeraaqqallu toqusarneri nunatsinni Inuit najugaqarfiinni Canadami annertunerummata tamanna Danmarkimut Canadallu sinneranut sanilliukkaanni. Taamaakkaluartoq tamanna iluamik ilisimatusarfigineqarsimanngilaq.
Naartunermi ajornartorsiutaasartut soorlu aap naqitsinera qaffasippallaartoq piartuinnaleraangallu ulorianartorsiortitsinnaasoq (svangerskabsforgiftning)
aammalu naartunermi diabeteseqalerneq. Taaku pissutsit anaanaasumut meeqqamullu ulorianartorsiortitsisinnaapput.
Naartunermi aap naqitsinera qaffasippallaartoq: ingattamik svangerskabsforgiftningeraani anaanaasumut meeqqamullu ulorianartorsiortitsisinnaavoq anaanaasullu timianut akornusiisinnaalluni,
naartuup alliartonera akornuserlugu kigaallattillugu, erniffissaq siqoqqullugu ernisinnaavoq, meeraq toqungalluni inunngorsinnaavoq aammalu anaanaaq siunissamik uummatimigut nappaateqalersinnaalluni. Siornatigut svangerskabsforgiftning-eqarnikuusimagaani, ataavartumik aap naqitsinera qaffasissimappat, diabeteseqarneq automimmunimik nappaateqarneq, naartusoq ukiukippat ukioqqortuppalluuniit aammalu marlulissanik naartuguni, tamakkua tamaasa naartunerliortitteqataasinnaaput. Taakut naartunermi nalaani uloriarnarsinnaasut pillugit ilisimatusarsimaneq inuit akornanni killeqarpoq. Ilimagineqarsinnaavoq ajornartorsiutit annertusiartornissaat, tassami nunatsinni aap naqitsinerata qaffasippallaarneranik nappaatillit
amerliartormata.
Naartunermi nalaani diabeteseqalerneq: Ilisarnaatigivaa naartunerup nalaani naartusup aavata sukkua qaffasittoq. Kingunerisinnaavaallu naartooq oqimaapallaalersoq, pilatsilluni ernineq, inunngorlaap
aavata sukkua appasippallaartoq, svangerskabsforgiftningi diabeteseqalersinnaaneq aammalu siunissami tamarmik uummatikkut taqqatigullu nappaateqalersinnaaneq peqqiilliutigilersinnaallugu.
Naartunermi katsorsanerqarnerup taakku ajoqutigilerneqarsinnaaneri annikilliserujussuarsinnaavaa.
Amerlanerit inooriaatsimik pitsalissaaneq, soorlu nerisanik allanngortitsineq timimillu aalatitsinerulerneq aqqutigalugu ajornartorsiutit qaangersinnaasarpai. Naartunermi nalaani diabeteseqarnermut tunngasunik ilisimasat issittuni annikittunnguupput ilisimaneqartullu takutissimavaa misissuisoqarpiarsimannginnera tunngaviusoq. Pasitsaasinermut tunngavigineqartut ukuupput oqimaapallaartut aammalu diabeteseqartut amerlasimaneri, inunngornermi oqimaapallaartut aammalu naartunermi diabeteseqalersartut nunarsuatsinni inuianni assigiinngitsuni amerligaluttuinnarmata. Januar 2024 aallartiffigalugu nunatsinni naartusut tamarmik misissorneqartalerput sukkulimmik imertillugit.
Siunertaa: ph.d. pilersaarusiap siunertaraa anaanap meeqqallu peqqissusaa misissorneqarnissaa aap naqitsinera, svangerskabsforgiftningerneq aammalu naartunermi nalaani diabeteseqalerneq.
Misissuinerit pingasut ilisimatusarfigineqassapput naartusunik misissuisimanerit 2019-2024.
taakununnga atatillugu naartunermi kingunerluutaasinnaasut aammalu taakkununngalu pissutsit peqqutaasinnaasut misissorneqarluni. Aammattaaq ukkatarineqassaaq nalilerneqassallunilu peqqinnissaqarfiup iluani suleriaaseq nutaaq qanittumi aallartinneqarsimasoq qanoq iluaqutaatigisimanersoq.
Periuseq: misussuinerit tamarmik napparsimasut journaliani nalunaarsoneqarsimasut tunngavigineqassapput. Inuit ataasiakkaat immikkut taaneqarnavianngillat ilisarineqar-sinnaanatillu. Misissuinermi inatsitit malinneqassapput napparsimasut datallu isumannaattumik atorneqassallutik.
Inernera: Ilisimatusarnerup takutissinnaasavaa anaanaap meeqqallu nunatsinni peqqissusaa aap naqitsinera misissorneratugut svangerskabsforgiftning aammalu naartunermi diabetes-eqalersimaneq
sunniutai kingunerluutigisinnaasaalu. Inernerisa takutissinnaasavaa qanoq
pitsanngorsaasinnaatigissanersugut anaanap meeqqallu peqqissusaanut nunatsinni. Pilersaarusiattaaq takutissinnaasavaa nunani issittuni anaanap meeqqallu peqqissusaanut ilisimatusarnerusinnaanissamut.
