Grundstofanalyse af narhvaltænder – fungerer narhvalens tand som et klimaarkiv? (Kal: Qilalukkat tuugaavisa pinngoqqaataannik misissueqqissaarneq – qilalukkap tuugaava silap pissusianik toqqorsiviua?)
Aqutsisoq:
Eva Garde
Sammivik suliffillu:
Pinngortitalerineq / Pinngortitaleriffik
Qulequtaq:
Grundstofanalyse af narhvaltænder – fungerer narhvalens tand som et klimaarkiv?
(Kal: Qilalukkat tuugaavisa pinngoqqaataannik misissueqqissaarneq – qilalukkap tuugaava silap pissusianik toqqorsiviua?)
Allaatigisaq danskisuumit nutsigaq:
Qinnguartaalluni qaammartitsilluni neriusaatut qalipaatinik uuttortaalluni assiliineq (XAF) atorlugu pinngoqqaatinik misissueqqissaarnerit siunertanut assigiinngitsunut, tamatumani silap pissuserisarsimasaanik qangaanerusorlu immap avatangiisaata allanngorarsimaneranik tulleriaareqqinnermut, ilanngullugu soorlu pinngortitaasunik immami mingutsitsinermik ujaqqat aatsitassat oqimaatsut kimittussusaannik misissuinermi atorneqarsinnaapput. Qilalukkap tuugaava qinnikaartoq alliartortarpoq qilalukkap utoqqaliartornera ilutigalugu piffissamilu nangittaqattaartutut qilalukkap ukiui malillugit alliartortarluni. Tuugaaq qaleriiaarluni sanarfisarpoq ukiumut ataatsimut ipattutut. Tuugaat pilersaarusiaralugu suliniummittussat Tunumi Kitaanilu Nunatsinni piniakkanit katersaapput 1940-kkuniillu 2017-ip tungaanut nangittaqattaartumik takutitseqqippoq. Maligaasat atorlugit iluani sequtserisuunngitsoq XRF atorlugu misissuinermi tuukkat ipaat imaluunniit ukiukkaarlugit pinngoqqaatiminnik kimittussusaat allattorneqarsinnaapput. Isummiussaagallaraarput Nunatsinni avatangiisinut tunngasut allanngorarnerit silap pissusiata allanngorarnerani qilalukkap tuugaavini ipannguuttartut, taamaasillutik immikkuullarissutut ‘sila pillugu toqqorsivittut’ atorfeqarlutik. Tuugaaq taamatuttaaq pinngoqqaatit ataqatigiissaanerannik qilalukkap sumiiffia najoqqutaralugu toqqorsiviuvoq. Pilersaarusiatut suliniutip anguniagaraa 1) avatangiisinut tunngatillguu allanngorarnerit uppernarsaasiineq, XAF-i atorlugu pinngoqqaatit ataqatigiissaarnerinik Issittumi imarmi misissueqqissaarnerit aamma 2) Nunatsinni qilalukkat amerlassusaasa agguataarneqarnissaanut siunertaasinnaasutut pinngoqqaatit ataqatigiissaarnerinik misissuineq.
Inuiaqatigiinnik ilanngussinermik inuiaqatigiinnillu paasissutissiinermut periutsit pillugit allaatigisaq danskisuumit nutsigaq:
Nunatsinni inuiaqatigiinnut piorsarsimassutsikkut qilalukkat pingaaruteqartorujussuupput Nunatsinnilu qilalukkat pillugit ilisimalikkat soqutigineqarlutik. Qilalukkat tuugaavi pilersaarutitut suliniummi Nunatsinni piniartut suleqatigalugit katersaapput. Isiginnaagassiat, assit, ilutsit allatallu aqqutigalugit pilersaarusiatut suliniutip killiffigisartagassai tamaasa akunniliulluta paasissutissiissutiginiarpagut Pinngortitaleriffiullu nittartagaani isiginnaagassianik aalasunik aalanngitsunillu assitalinnik ikkussisoqassalluni. Isiginnaagassiaq aalasunik aalanngitsunillu misilittaanermi assilisanik tuukkallu maligaasat atorlugu XRF ilui misissuinernik SNM-ikkut tulliullugulu nalunaarsuutinik katitersorneqassaaq. Iisiginnaagassiami allattukkanik, ilutsinik oqaluttuartumillu inernerit saqqummiunneqassapput. Taamaasilluni Nunatsinni inuiaqatigiit uumassusilerisut suliaat periusaallu qilalukkallu pillugit ilisimaligaat ilisimatusarnermik akunniliulluni paasissutissatut saqqummiussatigut paasisaqarfigilissavaat.
Ukiumoortumik nalunaarusiaq:
Grundstofanalyse af narhvalstænder – fungerer narhvalens tand som et klimaarkiv?
