Aningaasanik taperneqartoq: ph.d.-nngorniaq Paninnguaq Boassen, Kulturimik, Oqaatsinik, Oqaluttuarisaanermik Ilisimatusarfimmeersoq
Ph.d.-nngornianut postdocinullu tapiissutit 2024
Kalaallit Nunaanni ilisimatusarneq allanngoriartorpoq, tunaartaq, siunertaq naleqqussaanerlu siunissami ilisimatusarnerup ineriartornerannut aalajangiisuusussaallutik.
”Iluaqutaasumik ilisimatusarnikkut ingerlatsinerit pissarsiffigissassagutsigit taava pisariaqarluinnarpoq ersarissumik inatsiseqarnissaq sinaalluteqarnissarlu. Ullumikkut ilisimatusarnerup iluani nunarput killeqanngitsumik piumasaqaatitaqanngitsumillu ingerlanneqarpoq”, Naalakkersuisoq Vivian Motzfeldt, ilisimatusarneq pillugu akisussaasuusoq, KNR-imit juuli 2024-mi apersorneqarnermini taamak oqarpoq.
Kalaallit Nunaata asseqanngilluinnarnera, ileqqutoqqanit Inuillu ilisimasaannik sunniuteqarluarfiusoq eqqarsaatigalugit ilisimatusarnerup qanoq ililluni ineriartortinneqarnissaa eqqarsaatigilluartariaqarpoq. Ilisimatusarnerup tunaartaa kikkut aqussavaat? Periutsit suleqatigiissutillu qanoq ittut saqquminerpaassappat? Ilisimatusarnerlu ilisimatusarnermut tunngasoq/akademiskiusoq Inuillu ilisimasaat qanoq sunneeqatigiissinnaappat?
“Nunatsinni ilisimatusarneq akademiskiuinnanngilaq, aammali kikkuunitsinnik naleqartitatsinnillu eqqarsaatersorneruvoq. Nunarsuaq tamakkerlugu ilisimasassanut tunniussiinnassanngilaq, siullertulli uagutsinnut inuittut naleqquttuussalluni. Nammineerluta ilisimasatta ataqqinissaanut, aappaatigullu nunarsuaq tamakkerlugu ilisimatusarnermut peqataanissatta paasinissaannut tunngasuuvoq. Taakkuupput ph.d.-liorninni samminiakkama ilaat,” Paninnguaq Boassen, Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnit 2024-mi ph.d.-nngornianut postdocinullu aningaasaliissutinik taperneqartoq oqarpoq.
Kalaallit pillugit ilisimatusarneq suua?
Ullumikkut Kalaallit Nunaanni ilisimatusarneq pinngortitamik ilisimatusarnermi silap pissusaata allanngoriartorneranit inuiaqatigiit iluanni ilisimatusarnernermut, inuiaqatigiinni inuit akornanni kulturikkullu ataqatigiinnerit misissorneqarnerannut tunngapput. Ilisimatusarneq Kalaallit Paninnguaq Boassen malillugu immikkuullarippoq, nunatsinni inuit nunaminnut tassanilu periarfissanut unammilligassanullu qanimut attassuteqarnertik peqqutigalugu:
“Uagutsinnut ilisimatusarneq ilisimatusarnerup inernissaannaanut tunnganngilaq. Ilisimasalli atassuteqarnissaa ataatsimuussutsitsinnillu kisarsimanissaanut tunngavoq. Najugaqartuusunit, ileqquusunit ilisimatusarnikkullu ilisimalikkat kikkunnut tamanut ataqqinnittumik suliarineqarnissaannut akisussaaffeqarpugut. Inuit ileqquat malillugit ilisimasat atassuteqarnermiippoq ataqatigiinnermiilluni kisassimanermiillunilu. Akademiskimilli periuseqarneq positivistiskiusumik periutsimit allattorlugillu uppernarsaanermik sunnerneqarsimavoq. Ilisimatusariaatsit marluk taakku nunatsinni tamakkiisumik isiginnilluni piujuartitsisumillu pilersitsinissamut qitiupput.”
Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnikkut suleqatigiinneq
Ilisimatusarnermi unammilligassat – periarfissallu annerpaartaasa ilagaat ilisimasaqarfiit assigiinngitsut akornanni suleqatigiinneq.
“Ileqqutigut najugalinnillu ilisimasat nunani killerni ilisimatusarnermut tulluussagassaanngilaq. Ilisimatusariaatsit marluusut ilivitsuulersinneqassapput. Inuit pinngortitamit, silap pissusaannit, aniguinermillu ilisimasaat kinguaariiaanit tunngaveqartuuvoq. Nalimmassaaneq sanngiillisitsinerluunniit aqqutiginagit paaseqatigiinnissaq pingaaruteqarpoq,” Paninnguaq Boassen oqarpoq.
“Misissuinermi peqataatinneqarnissamut tunngavoq. Inuiaqatigiinni misissorneqartuni najugaqarnissaq ilisimasaqarfiusumiissimanissaq pisariaqartarpoq.”
Ilisimatusarnermi inuulluataarneq tatitussuseqarnerlu
Paninnguaq Boassen malillugu ilisimatusarneq inernerit pillugit ingerlanneqaannartartussaanngilaq; peqataasulli akornanni inuulluataarnermik tatitussuseqarnermillu qulakkeerinnissaaq:
”Inunnut tatitussuseq ileqqut malillugit ilisimasat atornissaannut ingerlateqqinnissaannullu attuumassuteqakkajuppoq. Piujuartitsisumik ilisimatusarneq ataqqinninnerup tulluusimaarnerullu piorsaqqinnissaannut pingaarutillit ilagaat”.
”Ilisimatusarnerit inuiaqatigiit akornanni naleqartitat atassuteqaatillu ataqqinissaat nukittorsarnissaallu aalajangiisuuvoq. Sumiiffinni nukiit atornerisigut ilisimasallu assigiinngitsut naligiissumik oqaloqatigiissutiginerini ilisimatusarnermi peqataasunut kajumissutsimik piginnittuussusermillu tunniusseqataasinnaavoq”.
Kalaallit Nunaanni ilisimatusarnermi siunissaq
Kalaallit Nunaanni ilisimatusarfiit taakkualu ingerlanneri Paninnguaq Boassen malillugu ilisimatusarnerup inuiaqatigiinnut isumaa, qanorlu siunissamut pitsaanerusumut tunniussisinnaanersoq eqqarsaatigineqassaaq. Tassunga takorluugaq inuiaqatigiinni ineriartupallattuni inuit akornanni kulturikkullu naleqartitat oqimaaqatigiinnissaanik pisariaqarpoq.:
“Kissaatigisatsinnik sunillu anguniagaqarnerluta ersarissunik anguniagaqartariaqarpugut. Naleqartitat suut illersussanerlugit nukittorsassallugillu ilisimagutsigit ilisimatusarneq siunissamik piujuartumik kinaassutsitsinnullu tulluartumik ineriartortitsinissatsinnut atorsinnaavarput. Takorluukkat oqariartuutillu taakku ilisimatusarninni qitiusunik sammissavakka. Neriuppunga Kalaallit takorluugaannik anguniagaannillu ilisimasanut sinaakkutinik asseqanngitsunik oqaasertaliinissannut iluaqutaajumaartoq,” Paninnguaq Boassenip oqaatigaa.
Attavissaq
Allatsi Maliina Jensen, Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit, oqarasuaat.: +299 361200, e-mail: maje@nis.gl
Saqqummerpoq januaarip 16-ani 2025
