Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit ilisimatusarfigineqartut naleqarnerulersitisut inuiaqatigiinnilu ajornartorsiutinut aaqqiissutaasinnaasut arfineq marluusut aningaasaliiffigaat. Ilisimatusartut maanna ilaatigut Nordafarip oqaluttuassartaanut tunngasut aallartissinnaanngorput.

7. april 2022

Ukiut tamaasa Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit Kalaallit Nunaanni ilisimatusallammaat ilaat aningaasaliiffigisarpaat. Aningaasalerneqartarput ilisimatusarfiit pingaarutilimmik ilisimasaqalersitsisut iliuuseqarfigineqarsinnaasullu.

Aningaasaliissutinik arfineq marluusunik agguaanermi Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit siulittaasuata, Josephine Nymandip neriuutigaa piffissaq ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu nunatsinni suliffeqarfiit, pisortaqarfiit ilinniartitaanerullu ineriartornissaanut ilisimatusarnerit tunngaviliiffigisinnaagaat.

Nordafar nalunaarsorneqassaaq: Kalaallit Oqaluttuarisaanerani suliffissuaqarlernermut oqaluttuassartalik asseqanngitsoq.

Suliniutit aningaasaliiffigineqartut maanna Nordafarip kulturikkut oqaluttuarisaanera qulaartussanngorpaat tassanilu suliffissuaqarneq eqqarsaatigalugu illuliat qanoq issusiat nalunaarsussallugu. Misissuineq allagaqaateqarfinni, apersuinerni, pequtinik katersinermi aammalu illut sinnerussimasut sananeqaataanik misissuinerni aaqqissuusaasimanerup qajannaassusaa naatsorsussavaat.

Suliniut immikkut ittumik Nunatta Katersugaasiviani Allagaqaateqarfianilu saqqummersitsinermik kinguneqassaaq, Kalaallillu Nunaanni kulturikkut kingornussani nutaanerusuni aaqqissuusaasumik sammisaqarnermut ilaassalluni.

– Suliniut immikkut pingaaruteqarpoq, kulturikkut kingornussaq tammariartulermat. Nordafar Kalaallit Nunaanni suliffissuaqarnerup oqaluttuarisaanerani pingaaruteqartutut inissisimavoq, oqaluttuassarpassuaqassallunilu. Aallartinnissatsinnut qilanaaqaagut, neriullutalu Nordafar pillugu saqqummersitsinermi najugaqartunit takornarialerisunillu soqutigineqarluarumaartoq, Christian Koch Madsen, Nunatta Katersugaasiviani Allagaqaateqarfianilu pisortap tullersortaa, oqaluttuarpoq.

Nordafar pillugu saqqummersitsineq naatsorsuutigineqarpoq piariissasoq novembari 2022-mi.

Suliniut pillugu paasisaqarnerugit: Kalaallit Nunaata suliffissuaqarnermi oqaluttuarisaanera illunilu kulturikkut kingornussat

Peqqissaasut ilinniakkaminnik attassiinnarnissaannut suliinnarnissaannullu suliniut nutaaq

Ilisimatusarfimmi Peqqissaanermut Pinngortitamullu Ilisimatusarfimmi suliniut nutaaq amerlanernik praktikkerfissaqalersitsissaaq, aammalu  peqqissaasunngorniat peqqissaasunngorlaallu atugarissaarnissaannik siuarsaassalluni. Peqqissaasutut ilinniartut amerlinissaat siunertaavoq ilisimatusarfimmilu naammassisut amerlinissaat qulakkiissallugu.

– Peqqinnissaqarfimmi peqqissaasut amerlanerit pisariaqartinneqarput, maannakkullu peqqissaasut ilinniakkaminnik naammassisartut naammanngillat. Taamaammat ilinniaannarnissap siuarsarnissaanut aammalu peqqissaasunngorniat peqqissaasunngorlaallu sulinerminni pitsaanerusumik atugaqarnissaat anguniarlugu immikkut ittumik iliuuseqarniarpugut, Carsten Juul Jensen, ilisimatusarnermi aqutsisoq oqarpoq.

Professor Lene Seibæk, Institutip pisortaa Anna Kleist Egede aamma suliniummi suliaqartut peqatigalugit amerlanernik praktikkerfiusinnaasunik nassaarniarput, peqqissaasunngorniallu ilinniarnerminni attassiinnarnissaat peqqissaasunngorlaallu atugarisaat siuarsarniarlugit sammisassanik ineriartortitsiniarlutik. Suliaq ingerlaavartumik atugarisanik misissuiffiusussaavoq, assingusunullu sanillersuutissatut atorneqarsinnaassalluni.

Carsten Juul Jensen oqaluttuarpoq ilinniartut akornanni ilinniakkamik unitsitsiinnartarnermut ilaatigut suliamut tunngasunik unammillernartut, aammalu sianissutsikkut atugarliorneq marlunnillu kultorureqarneq oqaaseqarnerlu peqqutaasut. Aamma ilinniartut amerlassusaat killeqarpoq, ukiumummi praktikkerfissat 14-iinnaat neqeroorutaasarput peqqinnissaqarfimmi inuttassaqartitsinerup amigarnera peqqutaalluni.

– Ilinniarnermi aporfissat annerit ilagaat praktikkernermi peqqissaasunik pikkorissunik siunnersuisinnaasunik amigaateqarneq, Carsten Juul Jensen oqarpoq.

Ullumikkut peqqinnissaqarfimmi peqqissaasunut atorfiit 300-upput, taakkunannga 50%-ii atorfineqavissunit, 25%-iilu vikarinit sivikittsuinnarnillu atorfilinnit inuttaqarput. Tamassuma assigaa innuttaasunut peqqissaasut 5,2-nik amerlassuseqartut, Danmarkinut EU-milu agguaqatigiisillugit annikinnerullutik, taakkumi 16,7-imiillutillu 8,4-mi inissisimammata

Suliniut pillugu paasisaqarnerugit: Peqqissaasunngoriat peqqissaasullu amerlanerit ilinniakkaminnik suliffimminnillu ingerlaannarnissaat

Iluanaarneq

Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiit nunap iluani ilisimatusarnikkut aningaasaliissutaasartut ingerlataraat, taakkulu Ilisimatusarnermik siuarsaanerup ataani immikkoortitaapput. Ukiut tamaasa siunnersuisoqatigiit qinnuteqaatit 30-40-nik amerlassusillit tigusarpaat, taakkunanilu pingajorarterutaat aningaasaliiffigineqartarput. Ukiumut aningaasaliissutit 1,2 mio. kroniinnaammata suliniutit tamarmik immikkut amerlavallaanngitsunik tapiiffigineqartarput. Ilisimatunernermik siunnersuisoqatigiinnit aningaasaliiffigitinneq pingaartorsiornartuuvoq akuerineqarnertullu isumaqarluni, kalaallit ilisimatusartut avataanit aningaasaliiffigitinnissamut nunat tamalaat aningaasaateqarfiinut annernut qinnuteqarnermi iluaqutaasinnaasoq.

– Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnit aningaasaliiffigitinneq aallartitat asseqanngitsuunerinik nunatsinnilu ilisimatusarnikkut piukkunnaatilinnik akuersaarneruvoq. Ilisimatusartut Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnit aningaasaliiffigitissimasut nunat tamalaat aningaasaateqarfiinit suli annerusunik aningaasaliiffigitittarnerat takornartaanngilaq. Tamanna Nunatsinni ilisimatusarnerup siuarsarnerata iluatsinneratut isigaarput. Ilutigalugu suliniutit pitsaanerpaat, ilisimatusarnikkut angusaqarfiullartut, Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnit naammattoorsisarneranik takutitsisuuvoq, siulittaasoq Josephine Nymand oqarpoq.