Kalaallit Nunaanni nunarsuarmi tunillaassuunnersuup Covid-19-p nalaani peqqissutsikkut sammiviit assigiinngitsut ilisimatusarnermi suliap nutaarluinnaap nassuiassavai. Suliaq ilaatigut nunat tamalaat akornanni inuit akiuussutissaligaasimasut kapitinnermi kingorna piffissap ingerlanerani akiuussutissat timimiittut qaffasissusaasa misissornerisa akiuussutissiissutit sunniutaannik takutitseqataassapput.
Ulloq saqqummerfia 3. maj 2021
Nunarsuarmi tunillaassuunnersuaqartillugu Kalaallit Nunaat immikkuullarissumik inissisimavoq. Nunarsuarmi kisiartaalluni ikittuaraannarnik tunillatsittoqarpoq toqusoqarneranillu kinguneqarnani. Nunap matuneqarnera, angallannerup killilersorneqarnera, tikittut misissortittarneri allallu peqqissutsikkut tunillaassuunnersuup aallaqqaataaniilli suliniutaasut tamassumunnga peqqutaasorinarput.
Ilisimatusarnermi ph.d.-mik suliap nutaap Kalaallit Nunaanni Covid-19-imik tunillaassuunnersuup ingerlanerani peqqissutsikkut sammiviit sisamat nassuiassavai.
Misissuineq 1: Akiuussutissiinerup piffissap ingerlanerani sunniutai
Misissuineq 1-imi ilisimatusartut Kalaallit Nunaanni inuit eqimattat Covid-19-imut akiuussitissinneqarsimasut akornanni, piffissap ingerlanerani akiuussutissinneqarsimanerup sunniutaanik, takutitsissapput.
”Akiuussutissat sunniutaannut tunngatillugu oqartoqarsinnaavoq tamattaalluta nunarsuaq tamakkerlugu misileraanermut peqataasugut. Akiuussutissat timip coronavirusimit tunillatsinneqarnissaanut illersuutaapput, qanorli sivisutigisumik akiuussutissap sunniuteqarnera ilisimaneqanngilaq. Piffissap takutikkumaarpaa ’booster’-imik pisariaqartitsisoqassanersoq,” ilisimatusarnermi suliniummi aqutsisuusoq ph.d.-nngorniaq Mie Vilstrup Møller, oqaluttuarpoq.
Misissuineq 2: Avataaniit tikerartut misissugaritittarnerisa sunniutaat
Ilisimatusartut avataanit tikerartut misissugaritittarnerisa sunniutaat, Kalaallit Nunaannut angalasussanik misissuinermi Covid-19-imik tunillatsissimasut amerlassusaannik sanilliussinermi nalilersussavaat. Tassuuna angalasut Covid-19-imik tunillatsissimasut amerlassusaat, avataaniit tikerartut katillugit amerlassusaannut, Danmarkimilu kisitsisit tunillaannermik sanilliunneqarlutik misissorneqassapput.
Misissuineq 3: Nappaatit allat akulikissusaannut ileqqut allanngorneri sunniutaasimappat?
Nunarsuaq tamakkerlugu Covid-19-ip tunillaassuunnerata anersaartuutitigut nappaatit allat kingunerilerpai, ileqqullu killilersuinernik peqqissutsikkullu suliniuteqarnerit allannguutigalugit. Naak Kalaallit Nunaanni nunat allat assigalugit sukannersunik killilersuisoqanngikkaluartoq ilisimatusartut isumaqarput killilersuinerit kinguneqarluarsimassasut:
”Pisortatigut Covid-19-imut suliniutit aneersaatuutitigut nappaatinut allanut sunniuteqarsimaneri isumaqarpugut. 2020-22-p nalaani anersaartuutitigut nappaatit piffissap taassuma sioqqullugu ukiuni tallimani anersaartuutitigut nappaataasimasut sanilliunnerisigut peqqissutsikkut pinaveersaartitsinerup sunniutai uppernarsisinnaavagut”, Mie Vilstrup Møller oqarpoq.
Nunarsuup sinneranut sanilliussissagaanni Kalaallit Nunaanni meeqqat akornanni anersaartuutitigut nappaatit, siulluutit ilanngullugit, qaffasipput; aseruuttoornerit pinaveersaartitsinikkut ikisilinneqarsinnaalluartut nakorsarneqarnissaannit pitsaanerusut.
Misissuineq 4: Suna ’worst-case’-siusinnaasimanersoq
Ilisimatusartut Kalaallit Nunaanni killilersuisoqarsimanngikkaluarpat imaluunniit killilersuinerit ikinnerit/allalluunniit nunat issittut allat assigalugit ingerlasimagaluarpata, naappaatip tunillaassuuttup ingerlasimasinnaaneranik nalilersuissapput.
Misissuineq 1 aammalu suliffeqarfinni, atuarfinni sunngiffinnilu sammisani inuit katersuunnissaannut killilersuinernut paasissutissat tunngavigalugit periuseqarnermi, ilisimatusartut Kalaallit Nunaanni tunillaassuunerup ingerlasimasinnaanera misissussavaat.
”Kalaallit Nunaata inissisimanera, nunani issittuni nunarsuullumi sinnerani, immikkuullarippoq. Kalaallit Nunaanni nunat issittut akornanni Covid-19-imik tunillatsissimasut amerlassusaat eqqarsaatigalugu appasinnerpaavoq. Nunat allat Kalaallit Nunaat ilikkagaqarfigilluarsinnaavaat,” Mie Vilstrup Møller oqarpoq.
Ph.d.-mik suliaq Nunatsinni Ilisimatusarnermik Siunnersuisoqatigiinnit, Dronning Ingridip Napparsimmavissuanit Nakorsaaneqarfimmillu aningaasaliiffigineqarpoq Ilisimatusarfimmit aammalu København Universitetimit suleqatigiissutaalluni.
